Muğam ana laylasıdır.

Muğam ana laylasıdır.

    Bu gün Azərbaycanda populyar müğənni olmaq çox asandır. Bir az maddi cəhətdən imkanın olsun, get səsyazma studiyalarına, pul  «cır» bir-iki mahnı yazdır. Sonra televizyaya yol tap. Asanca ağzını tərpəd, nə boğazın ağrısın, nə də boyun damarların yoğunlasın. Ol məhşur müğənni. Bir neçə belə reklam elətdir, bir də görəcəksən ki,  tamaşaçılar sənin «köntöy» mahnını həzm edib. Bundan sonra başına «qızıl al» gəz,  toy edənlər «növbənə» duracaqlar...

    Mənə elə gəlir ki, milli musiqimizi hərraca qoymaq, nəyəsə qurban vermək, ucuzlaşdırmaq bağışlanmayan günahdır.

    Musiqi mədəniyyətimizdə məni hədsiz narahat edən cəhətlərdən biri və ən təsirlisi «muğam dəsgahına» biganəlik idi. Şükürlər olsun ki, bu sahədə iş görülür, addımlar atılır. Biganəliyə son qoyulacaq gün uzaqda deyil.

    Musiqi mədəniyyətimizdə xalq mahnılarımız və muğamlarımız qədim köklərə bağlıdır. C.Qaryağdı oğlu, Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski, Zülfü Adıgözəlov, Mütəllim Mütəllimov, Ağabala Abdullayev, Əlövsət Sadıqov, Yaqub Məmmədov Sabir Mirzəyev, Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova, Fatma Mehralıyeva, Rübabə Muradova, Gülxar Həsənova kimi yüzlərlə muğamatımızı cilalayıb yaşadan insanları görmüşük, onların səslərinin sehrinə düşmüşük, cazibəsinə vurğun olmuşuq.

    Yadımdadır! Sabir Mirzəyevin zəngulələrini sayırdıq. 22 dəfə zəngulə vurduğunu qulaqlarımla eşitmişəm.

    Necə oldu ki, biz mənəvi dəyərlərimizdən Seyd Əzizim, Əli-Ağa Vahid, Seyid Mir Mehdi və başqalarının qəzəllərindən yan keçib bir neçə yüngül mahnılar oxumaqla toylarımızı ötüşdürürük. Ona görə də «Space» telekanalının təşəbbüs qaldırması, gənclər arasında muğam müsabiqəsi keçirilməsi mənim və bütün muğam sevərlərin ürəyincə oldu.

    Sumqayıtda S.Vurğun adına Mədəniyyət sarayında təşkil edilmiş muğam axşamı Sumqayıt dinləyicilərinin yaddaşından silinməyəcək. İnsan gərək musiqidən zövq alsın ancaq etiraf edirəm ki, mən toylarda zövq almaq əvəzinə iyrənirəm. Səs-küy o qədər güclü olur ki, başımı götürüb qaçmaq istəyirəm. İndi səsi olan da, olmayan da mikrafonu alır əlinə başlayır «oxumağa». Mən hələ necə oxuması, nə oxuması barədə demirəm. Axı oxumaq da çalmaq da incəsənətə daxildir. İndi biz incəsənəti kobud sənətə çevirməklə nə qazanırıq?

    Mənim şahidi olduğum elə adamlar var ki, onlar heç bir musiqi məktəbi görməmişdilər. Ancaq Allah onlara məlahətli səs, zəngulə etməyə boğaz vermişdir. Oxuyanda adamın ağlı başından çıxırdı. İndi aləm başqadır. Qardaş, gəl səsi olmayan zorla çığıran adamları, gəncləri başa salaq, musiqimizə zərər vuranlarla ciddi danışaq, onları yalnış yoldan qaytaraq. Mənə belə gəlir ki muğam müsabiqəsi musiqi mədəniyyətimizin həyatında yeni eradır, başlanğıcıdır, oyanışıdır, özümüzə qayıdışdı, hadisədir.

    Bu qiymətsiz dəyərli təşəbbüs çoxlarına «çıx səhnədən» komandasını verəcək. Bir növ attestasiya rolunu oynayacaq. Deyəcəklər; -Buyur bu meydan, bu da sən, göstər məharətini. Onda bizim də

«Qız yaxasın düymələsin,

 Düymələyir düymələsin,

                                          Düymələmir özü bilsin.»

    Məntiqsiz, mənasız, bir-birinə zidd fikirlərdən yöndəmsiz mahnılardan canımız qurtaracaq.

    Dünya xalqlarının ədəbiyyatına, mədəniyyətinə, adət-ənənəsinə bələd olana onu mənimsəyənə dilini bilənə, musiqisini öyrənənlərə əhsən deyirəm. Mən çox dil bilməyin tərəfdarıyam, başqa xalqların mədəniyyətinə, musiqisinə yiyələnənlərin hərəkətinə yaxşı hal kimi baxıram.

    Ancaq müdrik kəlamlarda deyildiyi kimi. «Əvvəl Məscidin içi, sonra çölü». Hər kəs gərək öz ana dilini, dərindən mükəmməl bilsin, o dilin şirinliyini duysun, milli mənəvi dəyərlərimizi, milli mənəviyyatımızı, milli adət-ənənələrimizi, milli musiqimizi, milli geyimlərimizi göz bəbəyi kimi qorusun.

    Yad musiqiləri maşınların maqintafonlarında uca səslə oxutmaq, bir kəlməsini də başa düşməmək kimə lazımdır? Aqillər yaxşı deyib;

— Bir şəxsin ki, milli qüruru, milli mənliyi, milli mənəviyyatı olmasa, o şəxsi o millətə şamil etmək olmaz. Hər kim öz milli mənəviyyatın, milli dəyərini, milli adət-ənənəsini, milli musiqisini, milli geyimini qoruya bilmirsə millət ona arxa çevirib ürək qızdıra bilməz.

    Yadıma bir əhvalat düşdü.

    1967-ci ildə rayonda bir dostum ilə gəzirdim. Bir «sisterka» maşının sürücüsü maşının qabaq şüşəsinə içəri tərəfdən stalinin atası ilə çəkdirdiyi fotoşəkili vurmuşdu. Bir erməni o fotoşəkili oradan götürdü. Bir azdan sürücü gəldi, fotoşəkili yerində görmədi başladı ağzına gələni danışmağa. Erməni sürücüyə yaxınlaşdı.

— Şəkli mən çıxartmışam. Ara, Stalin sənin nəyindi? Ara, şəkil vuransan öz adamlarımızın şəklin vur eli, Nizamini, Fizulini, Babəki gəzdir eli. Ara, Stalin sənə nə verib?

    İndi qardaş, bizim milli musiqimizin karifeyləri var. Onların səslərinə qulaq asmaq niyə xoşumuza gəlməməlidir?

    Bizim milli əxlaqımızdan qopub gələn qəzəllərimizi oxuyan xanəndələri niyə əziz tutmayaq? Axı onlar bizim mədəni və mənəvi sərvətlərimizdir. Mənə elə ki,  sənətkar oxuduğu mahnıların mətninə də fikir verməlidir.Gəlin bir mahnının içərisində sətir altı gedən məzmuna diqqət edək.

                                 «Nənəm ,nənəm, nənəm

                                  Ay mənim Fatma nənəm.

                                  Nənəm oy nənəm oy nənəm.»

    Burada yas mərasimlərində ağı deyən bir qadının yanğısı eşidilir.Bizim klassik gözəl ürəyə yatan xalq mahnılarımız var. «Sarı gəlin», «Apardı sellər Saranı», «Süsən sünbül», «Çal papaq», «Camış bağa girdi gəl», «Sudan gələn sürməli qız», «Aman nənə», «Sona bülbüllər» və s. Niyə bu gözəl mahnılar arxivlərə atılmalıdır? O qədər mürgü vuracayıq ki, gözümüzü açanda görəcəyik ki, başqa millətlər bu mahnıları saxta yolla «özəlləşdiriblər» muğam oxumaq istəyən müğənnidə dözüm, səbr olmalıdır.

    Mən bir muğam sevən adam kimi təşəbbüsü alqışlayıram. Münsiflər heyyətinin üzvlərinə; -Arif Babayevə, Ramiz Quliyevə, Ramiz Zöhrabova, Səkinə Quliyevaya, Həkim Qəniyə, Nadir Axundova minnətdarlıq edirəm. Bu gözəl işdə, faydalı müsabiqədə paklığı, təmizliyi, ülviliyi həmişə qoruyub saxlamalarını arzulayıram. Muğam oxuyan ləyaqətli oğul və qızlarımıza; Babəkə, Vəfaya, İlkinə, Zülfiyəyə, Aytənə, Pərvaza,Təyyara, Elnura, Qoçağa sənət uğurları diləyirəm. Milli muğamata dəstək verdiyi üçün xalqımızın birinci xanımı Millət vəkili Mehriban xanıma təşəkkür edirəm. «Space» telekanalın rəhbərliyinə minnətdarlığımı bildirirəm.

                                                              Əvəz Mahmud Lələdağ.