Ədəbi İdeala Sadiqlik

Ədəbi İdeala Sadiqlik

Əvəz Mahmud Lələdağın yaradıcılığı milli-etnik köklərə bağlılığı,etnoqrafik detalların zənginliyi ilə orijinal məzmun daşıyır. Onun poeziyasının özəyində Vətən məhəbbəti, yurd yanğısı,məişətimizin  obrazlı təsviri dayanır. Doğulub boya-başa çatdığı ulu Zəngəzurun bənzərsiz təbiəti, gənclik xəyalları, qədim yurd yerlərinə qayıdış harayı şairin çoxşaxəli yaradıcılığının mühüm bir istiqamətini təşkil edir.

Ömründə Zəngəzuru görməyən hər hansı bir kəs Əvəz Lələdağın şeirlərini oxuyandan sonra qürbətdə qalan vətənimizin bu dilbər guşəsini qarış-qarış gəzdiyini sanır.

İşıqlıdağ, Arzubulaq, Kaha qabağı, Göbəkdaş, Qoşadaş, Arxaşan... bütün bunlaronun poeziyasında özünəməxsus ədəbi-estetik səciyyə qazanır. Ona görə də onun yaradıcılığını Zəngəzurun poetik xəritəsi adlandırmaq olar. Bu xəritədə Zəngəzurun qayasından tutmuş gədiyinə, çiçəyindən çölünə, çeşməsindən çəməninə qədər hər şey elə səmimi, isti duyğularla əks olunub ki, oxucu da bu  duyğuların işığında şairin niskilinə  şərik çıxır.

“Ordadır” rədifli qoşmasında Ə. Lələdağ həsrət və kədərini bu cür ifadə edir.

Mən niyə yanıram o dağlar üçün,

İmanım ordadır, dinim ordadır.

Orda cücərmişəm, orda bitmişəm,

Dumanım ordadır, çənim ordadır.

Ümumiyyətlə onun poetik dünyagörüşündə dağ obrazı xüsusi yer tutur. “Mən dağları hər üzünə görmüşəm” deyə şair heç vaxt özünü təbiətdən ayırmır,özünü təbiətin bir hissəsi hesab edir. Otlar necə cücərib, ağaclar necə bitirsə Əvəz Lələdağ da özünün boya-başa çatdığını o cür təsvir edir. Bu baxımdan “Orda cücərmişəm, orda bitmişəm” ifadəsi olduqca təbii təsir bağışlayır.

Zəngin bir yaradıcılıq yolu keçən Ə. Lələdağın şeir və poemaları məzmunca rəngarəngdir. Lirik poeziyasında daha çox xalq şeirinin şəkillərinə, ən çox da qoşma və gəraylıya müraciət edən şair bu janrlarda gözəl poetik örnəklər yaratmışdır. Məhz bu janrlarda o ülvi məhəbbəti də, təbiət gözəlliklərini də, əxlaqi-fəlsəfi baxışlarını da sənətkarlıqla ifadə edir:

Xeyli vaxtdır yadırğayıb can cana,

İnsafdırmı həsrət qala can, cana

Gözəl olur qovuşanda can cana.

Zəifləmiş gözlərə də nur gəlir.

Nümunə kimi verdiyimiz hər iki bənddə şairin poetik yaşantıları xalq danışıq dilindən gələn ifadələrlə daha təsirli və emosional təsir bağışlayır.

Lirik və kövrək hisslərin tərənnümü, səmimiyyət, müasirlik kiçik epik ştrixlər vasitəsilə canlı poetik mənzərələr yaratmaq Ə. Lələdağın lirikasını səciyyələndirən başlıca amillərdir.

Əvəz Lələdağ poema yaradıcılığında da ədəbi idealına sadiqdir. Onun “Müqəddəs ocaq”, “Ana duası- könül  dünyası”, “Damcılı budaq” poemaları müxtəlif  mövzulara həsr olunsa da müəllifin özünəməxsus poetik üslubu, canlı danışıq dilinin şirinliyi,ideya aydınlığı bu əsərlərdə də qabarıq nəzərə çarpır.

El ağsaqqalı, tanınmış din xadimi Seyid Mirişə həsr etdiyi “Müqəddəs ocaq” poemasında o, gəzib müşahidə etdiklərini səmimiyyətlə qələmə almışdır. Müəllif poemada  Seyid Mirişin  bədii obrazını yaddaqalan detallarla oxucuya təqdim edir. Seyid Miriş ocağının müqəddəsliyini poetik misralarla bəndlərə köçürən şair onu xeyirxah, köməksizlərin pənahı kimi təsvir edərkən lirik deyimlərə daha çox meyl edir, səciyyəvi cizgilər vasitəsilə bu nurani insanın mənəvi keyfiyyətini bədiiləşdirir:

Mərhəmət,ədalət qanunda idi,

Dərdə şərik çıxma canında idi,

Ürəyi Allahın yanında idi.

Şairin digər poemaları da ideya-bədii xüsusiyyətləri ilə poetik təxəyyülün özünəməxsusluğunu ifadə edir.

Əlbəttə, məqsədimiz Əvəz Mahmud Lələdağın bu kitabda toplanmış əsərlərini təhlil etmək deyildir. Bu poeziya haqqında müəyyən fikirlər söyləməklə onun yaradıcılığına sevgimizi bildirmək,hörmətimizi izhar etmək istədik. Əsas söz isə oxucunundur. Söz demək, söz qoşmaq Əvəz Lələdağdan, onun barəsində fikir söyləmək isə oxucudandır.